Poprawna wymowa daje dziecku większą szansę na sukces szkolny i pozwala uniknąć niepotrzebnych stresów. Należy pamiętać, że nieprawidłowości artykulacyjne utrudniają nie tylko sytuację szkolną dziecka, ale i środowiskową – są bowiem powodem drwin ze strony rówieśników, czego następstwem mogą być zaburzenia zachowania dziecka z wadą wymowy. Prawidłowa wymowa ma również wpływ na procesy percepcyjne, szczególności na naukę czytania i pisania, dlatego należy starać się, aby zaburzenia artykulacyjne zostały skorygowane, zanim dziecko pójdzie do szkoły.

Rozumiejąc powagę sytuacji w naszym przedszkolu od lat we wrześniu są prowadzone badania przesiewowe wśród dzieci 4,5 i 6 letnich przez dyplomowanego logopedę w celu wyłonienia dzieci mających trudności artykulacyjne jak i komunikacyjne. Z wynikami badań zapoznawani są rodzice, do których kierowana jest informacja o proponowanej bezpłatnej terapii oraz wychowawcy, którzy wspierają rozwój mowy dziecka na terenie przedszkola. Po uzyskaniu pisemnej zgody rodziców na rozpoczęcie terapii dzieci zaczynają uczęszczać na zajęcia w małych grupach (3-4 osobowych) raz w tygodniu. W celu podniesienia skuteczności terapii, każdy „mały pacjent” ma swój zeszyt, do którego wpisywane są ćwiczenia, a następnie utrwalane w domu. Obecnie na terapię uczęszcza 46 dzieci, a w trakcie terapii realizowane są następujące cele:

Cele i zadania:

• rozwijanie spostrzegania wzrokowego i koordynacji wzrokowo-ruchowej oraz orientacji przestrzennej
• rozwijanie percepcji słuchowej
• stymulowanie rozwoju procesów poznawczych
• usprawnianie artykulatorów
• wzbogacanie słownictwa czynnego i biernego
• liczenie sylab w wyrazach
• nauka właściwej artykulacji zaburzonych głosek
• poprawa płynności mowy
• utrwalanie znajomości liter i cyfr
• wdrażanie do samodzielnej i wytrwałej pracy
• doskonalenie umiejętności koncentracji na wykonywanym zadaniu
• wzbogacanie i utrwalanie wiedzy o otaczającym świecie
• rozwijanie sprawności grafomotorycznej

metody pracy:

• poglądowe
• pokaz
• obserwacja
• praktycznego działania
• praca z tekstem
• metody zabawowe

formy pracy:

• zindywidualizowana
• grupowa, zróżnicowana

Program pracy logopedycznej

I Ćwiczenia wstępne:

1. Ćwiczenia żuchwy
2. Ćwiczenia warg
3. Ćwiczenia języka
4. Ćwiczenia pionizujące język
5. Ćwiczenia podniebienia miękkiego
6. Ćwiczenia prawidłowego żucia i połykania
7. ĆWICZENIA ODDECHOWE

II Ćwiczenia właściwe:

1. Korygowanie wymowy niewłaściwie artykułowanych głosek (np. szeregu szumiącego, ciszącego, syczącego, głosek r, k, g, t, d, l)
2. Ćwiczenia artykulacji głosek dźwięcznych i bezdźwięcznych
3. Ćwiczenia usprawniające funkcje analizy i syntezy słuchowej oraz wzrokowej
4. Ćwiczenia słuchu fonematycznego
5. Rozwijanie słownika czynnego dziecka
6. Ćwiczenia usprawniające orientację przestrzenną
7. Utrwalanie kształtów liter
8. Rozwijanie wypowiedzi wielozdaniowej

Usprawnianie narządów artykulacyjnych.

1. Ćwiczenia warg:
   • cofanie kątów ust i obciążanie zębów, a następnie wypinanie warg do przodu, układając je w „dziób” (jak przy wymowie „y – u”);
   • cofanie kątów ust i ukazywanie zębów przez zaokrąglenie warg (jak przy wymowie „o”);
   • podnoszenie i opuszczenie dolnej wargi;
   • podciąganie obu zwartych warg do góry i w dół – na przemian;
   • cofanie lewego i prawego kąta ust – na przemian;
   • cofanie obu kątów ust równocześnie;
   • oblizywanie wargą wargi (górną i dolną na przemian);
   • dotykanie górnymi siekaczami dolnej wargi, a dolnymi górnej – na przemian;
   • przytrzymywanie siekaczami raz górnej wargi, raz dolnej z równoczesnym poruszaniem wargą wolną;
   • nakładanie warg i poruszanie nimi naśladując królika;
   • naśladowanie parskania konia;
   • naśladowanie warkotu motoru.
2. Masaż warg:
   • przeprowadzanie go przy zwartych siekaczach ruchem okrężnym, a następnie – w dół i w górę (palcem).
3. Ćwiczenia języka:
   • wysuwanie języka na zewnątrz jamy ustnej;
   • dotykanie końcem języka nosa i podbródka – na przemian;
   • poruszanie językiem z lewa na prawo, dotykając czubkiem języka kątów ust;
   • dotykanie językiem górnych zębów z wewnątrz i z zewnątrz;
   • oblizywanie zębów językiem ruchem okrężnym przy zwartych wargach;
   • lizanie podniebienia przy otwartych ustach;
   • zlizywanie miodu lub zagęszczonego mleka ze spodeczka;
   • zmienianie układu języka z wąskiego na szeroki;
   • dynamizowanie mlaskania i cmokania;
   • ssanie landrynek i żucie gumy;
   • dynamiczne wymawianie: lalalalala________________lllllllll;
   • dynamiczne wymawianie: ddddddd________________dt, dt, dt, dddttdddttdddtt.
4. Ćwiczenie żuchwy:
   • swobodne opuszczanie w dół i podnoszenie dolnej szczęki (język płaski, w bezruchu).

Ćwiczenia oddechowe.

Przykłady:

• wdech przez nos, wydech ustami;
• unoszenie rąk w górę podczas wdechu, spokojne opuszczanie rąk przy wydechu;
• wykonanie wdechu i zdmuchiwanie świeczki (powoli, szybko) na wydechu;
• wykonanie wydechu wymawiając „s” z jednakową głośnością;
• wykonanie wydechu dmuchając na skrawek papieru (odchylenie papieru musi być cały czas jednakowe);
• wykonanie wydechu wymawiając „s” raz ciszej raz głośniej;
• wydmuchiwanie baniek mydlanych przez słomkę;
• zdmuchiwanie płomyka świecy przy zwiększanej stopniowo odległości;
• dmuchanie na kłębuszki waty, papierowe kulki, piłeczki;
• nadmuchiwanie balonów;
• gra na organkach, trąbce, gwizdku.

Ćwiczenie słuchu fonemowego.

Ćwiczenia należy rozpocząć od rozróżniania fonemów najbardziej kontrastowych, np.: a, p, u, m ,i.

Ćwiczenia usprawniające funkcję analizy i syntezy wzrokowej.

Przykłady:

• wyszukiwanie różnic pomiędzy obrazkami.
• dobieranki obrazkowe, np. dobieranie par jednakowych rysunków lu figur geometrycznych, łączenie elementów związanych ze sobą
• dobieranka tematyczna, np. obrazki przedstawiające cztery pory roku – adekwatne symbole, np. sanki, owoce, bazie, kąpielówki
• składanie całości z części.
• układanie z różnych figur geometrycznych.
• uzupełnianie niekompletnych figur.
• zabawy graficzne, np. rysowanie konturów według podanego wzoru
• ćwiczenia na materiale wyrazowym, np. wyszukiwanie takich samych sylab i ich segregowanie, dobieranie podpisów do obrazków, układanie wyrazów z liter i sylab, wyodrębnianie wyrazów w zdaniach.

Ćwiczenia usprawniające funkcje analizy i syntezy słuchowej.

Przykłady:

• segregowanie obrazków według pierwszej głoski, ostatniej, itp.;
• reagowanie sygnałem na określoną głoskę;
• podział wyrazów na sylaby i wyodrębnianie głosek w sylabie;
• przeliczanie wyrazów w zdaniu;
• syntetyzowanie głosek ze słuchu;
• wyszukiwanie obrazka o najdłuższej nazwie.

Ćwiczenia usprawniające orientację przestrzenną.

Przykłady:

• określanie położenia przedmiotów w przestrzeni, na obrazku;
• rysowanie przedmiotów w odpowiednim położeniu, np. dorysowanie pod oknem ławki;
• udzielanie słownej odpowiedzi na pytania, np.: „Gdzie leżą klucze?” (na stole);
• kolorowanie obrazka według instrukcji, np. „Pole oznaczone kółkiem zamaluj na czerwono.”;
• utrwalanie rozróżniania stron ciała;
• odtwarzania 2 i 3 wymiarowych układów przestrzennych na podstawie wzoru;
• odtwarzanie różnych konstrukcji z plasteliny.

Utrwalanie kształtów liter.

1. Dokładna artykulacja głoski izolowanej, np.: „p” – zwróć uwagę, co bierze szczególny udział w jej powstawaniu (wargi – obserwacja w lusterku).
2. Utrwalenie głoski w sylabach i logotomach: pa, pu, pe, py, pi, po, pos, por, pon, apa, upu, epe, ypy, ipi, opo.
3. Utrwalenie głoski w wyrazach.
4. Poszukiwanie słów rozpoczynających się tą samą głoską.
5. Poszukiwanie słów kończących się tą samą głoską.
6. Poszukiwanie słów zawierających tę głoskę.
7. Ćwiczenia słuchowe w tekście mówionym lub czytanym, zawierającym słowa z poznaną literą.
8. Wyszukiwanie na obrazkach słów z daną literą.
9. Wyszukiwanie w tekście pisanym słów z daną literą.
10. Rysowanie bądź malowanie przedmiotów z daną literą.
11. Analiza i synteza nazw tych słów pod kątem: sylabowym, głoskowym.
12. Układanie przez dziecko opowiadań z jak największą ilością słów z poznaną literą.
13. Pamięciowe opanowanie wiersza lub piosenki z narysowanymi słowami .

Wzbogacanie wiedzy o otaczającym świecie.

Przykłady:

• wyjaśnianie zjawisk;
• zadawanie pytań do opowiadanych i czytanych treści;
• oglądanie filmów video o tematyce bliskiej dziecku.

NEUROLOGOPEDA – Marzena Wicher